Thông qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử các vụ án “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại các cơ sở giáo dục do Phòng giáo dục và đào tạo huyện Ba Tri quản lý, Viện kiểm sát nhân dân huyện Ba Tri nhận thấy như sau:

1. Những vụ án xảy ra có liên quan đến trách nhiệm của Phòng giáo dục và đào tạo huyện Ba Tri

Thứ nhất, vụ án “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại trường tiểu học Mỹ Chánh từ năm 2017 đến năm 2020: Từ năm 2017 đến năm 2020, Võ Văn Hùng – Hiệu trưởng và Nguyễn Văn An – Kế toán đã có hành vi nâng khống hệ số lương của giáo viên cao hơn so với hệ số lương giáo viên thực nhận để đề nghị Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Ba Tri cấp dự toán tiền lương nhiều hơn so với số tiền thực tế trả lương cho giáo viên. Ngoài ra, hàng năm số tiền dự toán còn dư ra do giáo viên chết, nghỉ hưu, nâng lương trước hạn nhưng không được xét, ốm đau, thai sản, sai phụ cấp thì Trường Tiểu học Mỹ Chánh còn sử dụng để chi cho hoạt động sai quy định. Từ năm 2017 đến năm 2020, số tiền dự toán dư ra từ các hành vi sai phạm nêu trên là 970.429.764 đồng, trong đó Trường Tiểu học Mỹ Chánh đã sử dụng hết số tiền 353.976.317 đồng để chi cho hoạt động sai quy định (số tiền này ngoài số tiền chi cho hoạt động đã được ngân sách Nhà nước cấp hàng năm), còn lại số tiền 616.453.447 đồng trong tài khoản của Trường Tiểu học Mỹ Chánh chưa sử dụng, đã được thu hồi. Trong số tiền dự toán dư ra 970.429.764 đồng nêu trên thì số tiền có được từ việc Trường Tiểu học Mỹ Chánh nâng khống hệ số lương của giáo viên là 124.480.684 đồng, số tiền dự toán dư còn lại 845.949.080 đồng là tiền dự toán chi cho giáo viên nhưng chưa chi hết nguyên nhân do giáo viên chết, nghỉ hưu, nâng lương trước hạn nhưng không được xét, ốm đau, thai sản, chi sai phụ cấp. Hành vi của Võ Văn Hùng và Nguyễn Văn An đã gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước là 353.976.317 đồng. Hiện, Viện kiểm sát đã truy tố Võ Văn Hùng, Nguyễn Văn An về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo điểm b, c khoản 2 Điều 356 Bộ luật Hình sự và đã chuyển hồ sơ sang Toà án để xét xử.

Thứ hai, vụ “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra từ năm 2017 đến năm 2020 tại Trường THCS An Bình Tây, huyện Ba Tri. Kết quả thanh tra của Thanh tra huyện Ba Tri xác định: Từ năm 2017 đến 2020 bà Nguyễn Thị Kim Pha – Nguyên hiệu trường và ông Nguyễn Thanh Tùng – Kế toán của Trường THCS An Bình Tây đã có hành vi nâng khống hệ số lương của giáo viên khi lập dự toán tiền lương để được Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Ba Tri giao dự toán ngân sách nhà nước dư so với thực chi trong nguồn quỹ biên chế tiền lương, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước với tổng số tiền 163.892.928 đồng. Hành vi của Nguyễn Thị Kim Pha và Nguyễn Thanh Tùng có dấu hiệu của tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, vì vậy Thanh tra huyện Ba Tri chuyển hồ sơ sang Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Ba Tri thụ lý, xử lý theo quy định. Hiện Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Ba Tri đang tiến hành kiểm tra, xác minh để xử lý theo quy định.

2. Trách nhiệm của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Ba Tri

Trong các vụ án trên, nguyên nhân để tạo điều kiện cho tội phạm được thực hiện thuận lợi xuất phát một phần từ việc thiếu trách nhiệm của Phòng Giáo dục và Đào tạo về quy trình lập dự toán và quyết toán chứng từ của Trường Tiểu học Mỹ Chánh, trường THCS An Bình Tây, trong đó cá nhân chịu trách nhiệm chính trong việc kiểm tra dự toán và quyết toán chứng từ là Kế toán Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện. Đối với hồ sơ cấp dự toán của các Trường trên gửi về Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện thì Kế toán phòng có kiểm tra và thấy phù hợp với những năm trước cho nên tổng hợp và báo cáo về Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện duyệt để cấp dự toán. Trong hồ sơ dự toán gửi về Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện chỉ có bảng dự toán tiền lương của giáo viên mà không có quyết định nâng lương kèm theo cho nên khi kiểm tra Kế toán phòng không phát hiện ra việc các Trường trên đã nâng khống hệ số lương của giáo viên để được cấp dự toán cao hơn so với thực tế. Riêng đối với trường TH Mỹ Chánh thì đối với dự toán lương của giáo viên cấp dư do giáo viên chết, nghỉ hưu, nâng lương trước hạn nhưng không được xét, ốm đau, thai sản, sai phụ cấp thì Trường Tiểu học Mỹ Chánh báo cáo về Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện giải trình nguyên nhân còn tiền tồn là do có những khoản chi có mục tiêu nhưng chưa chi kịp trong năm cho nên Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện không thu hồi mà cho chuyển nguồn sang năm để tiếp tục chi. Còn đối với hồ sơ quyết toán chứng từ của các trường thì Kế toán phòng giao cho Tổ mạng lưới chịu trách nhiệm kiểm tra và báo cáo kết quả kiểm tra để Kê tổng hợp làm thông báo duyệt quyết toán. Kết quả kiểm tra hồ sơ quyết toán của Trường Tiểu học Mỹ Chánh từ năm 2017 đến năm 2020 thì Kế toán phòng cũng thiếu kiểm tra hoá đơn, chứng từ, sổ sách quyết toán của tổ mạng lưới cho nên đã ra thông báo duyệt quyết toán cho Trường Tiểu học Mỹ Chánh. Trong việc để xảy ra sai phạm tại Trường Tiểu học Mỹ Chánh thì Kế toán phòng cũng tự nhận trách nhiệm của bản thân không kiểm tra chặt chẽ cho nên không phát hiện ra việc Trường Tiểu học Mỹ Chánh đã nâng khống hệ số lương của giáo viên và sử dụng nguồn dự toán dư ra chi sai quy định. Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện còn thiếu chỉ đạo, buông lỏng quản lý, thiếu đôn đốc, giám sát công tác kiểm tra lập dự toán của cấp dưới đối với các trường trên cho nên không phát hiện ra việc trường đã có hành vi nâng khống hệ số lương của giáo viên trong khi lập dự toán và sử dụng dự toán dư ra sử dụng chi cho hoạt động sai quy định.

Xét thấy việc để xảy ra sai phạm tại Trường Tiểu học Mỹ Chánh, trường THCS An Bình Tây trong đó có trách nhiệm một phần của Phòng giáo dục và đào tạo huyện Ba Tri. Do đó, Để nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước, góp phần giảm thiểu những nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh vi phạm, tội phạm, tạo sự chuyển biến tích cực và nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung, tội phạm về kinh tế, chức vụ, tham nhũng trong lĩnh vực giáo dục nói riêng tại địa phương. Ngày 17/4/2024, Viện KSND huyện Ba Tri đã ban hành Kiến nghị số 03 kiến nghị đến Trưởng phòng giáo dục và đào tạo huyện Ba Tri một số giải pháp nhằm phòng ngừa như sau:

Một là, thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật liên quan đến việc thực hiện quy trình dự toán và quyết toán trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, nhất là Luật ngân sách nhà nước, Luật kế toán, Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21 tháng 12 năm 2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Ngân Sách Nhà Nước, Nghị định số 174/2016/NĐ-CPngày 30 tháng 12 năm 2016 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Kế Toán; Thông tư 342/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016 của Bộ Tài chính quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21 tháng 12 năm 2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật ngân sách nhà nước, Thông tư số 107/2017/TT-BTC ngày 10/10/2017 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ kế toán hành chính, sự nghiệp.

Hai là, tăng cường, nâng cao hơn nữa công tác chỉ đạo đối với toàn thể cán bộ, công chức, viên chức của Phòng giáo dục và đào tạo nhất là bộ phận Kế toán trong công tác kiểm tra dự toán và quyết toán tài chính của các trường học thuộc sự quản lý của Phòng trên địa bàn huyện, tổ chức rút kinh nghiệm, kiểm điểm, xử lý các cá nhân thiếu trách nhiệm để xảy ra các sai phạm liên quan đến việc kiểm tra việc lập, duyệt cấp dự toán và quyết toán tài chính theo quy định.

Ba là, Phòng giáo dục và đào tạo huyện phải thường xuyên hướng dẫn nghiệp vụ, kiểm tra quy trình lập dự toán và quyết toán chứng từ đối với các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở thuộc sự quản lý của Phòng trên địa bàn huyện; thường xuyên kiểm tra theo định kỳ, đột xuất, làm việc với Hiệu trưởng, Kế toán các trường để kiểm tra đối chiếu việc sử dụng, quản lý, thu chi tài chính tại các trường; nếu phát hiện có vi phạm thì kiến nghị Thanh tra huyện để Thanh tra huyện kịp thời tham mưu UBND huyện tiến hành thanh tra phát hiện và xử lý vi phạm theo quy định pháp luật nhằm ngăn chặn và phòng ngừa những hành vi tương tự có thể xảy ra.

Bốn là, tăng cường sự phối hợp giữa Phòng giáo dục và đào tạo và Phòng tài chính - Kế hoạch huyện trong công tác liên quan đến tài chính, kịp thời tham mưu đến UBND huyện những vấn đề liên quan đến quy định về lập, cấp, quản lý tài chính trong hoạt động giáo dục và đào tạo.

Kiến nghị trên đã được Phòng giáo dục và đào tạo huyện Ba Tri ghi nhận, tiếp thu và chỉ đạo các cán bộ, công chức, viên chức có liên quan nghiêm túc rút kinh nghiệm, đồng thời chỉ đạo, triển khai các biện pháp để thực hiện tốt các nội dung Viện KSND huyện Ba Tri đã kiến nghị (theo Công văn số 396 ngày 04/5/2024 của Phòng giáo dục và đào tạo huyện Ba Tri)./.

Nguyễn Văn Triều – Viện KSND huyện Ba Tri