Qua công tác Thực hành quyền công tố kiểm sát hồ sơ việc giải quyết nguồn tin về tội phạm có dấu hiệu tội Tổ chức đánh bạc và Đánh bạc xảy ra ngày 14/12/2023, tại Khu phố 2, phường Phú Tân, thành phố Bến Tre do Trần Tấn T và Nguyễn Ngọc Đ làm chủ, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Bến Tre nhận thấy:

Nội dung vụ việc:

Khoảng 20 giờ 30 phút ngày 14/12/2023, nhận được tin báo của quần chúng nhân dân qua điện thoại tại Hộ ông Trần Tấn T và bà Nguyễn Ngọc Đ có một nhóm người tổ chức đánh bạc dưới hình thức lắc tài xỉu ăn thua bằng tiền nên Công an thành phố Bến Tre phối hợp cùng Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Bến Tre và Công an phường Phú Tân, thành phố Bến Tre tiến hành kiểm tra, phát hiện: tại khu vực chuồng gà bên trái thuộc hộ ông Trần Tấn T và bà Nguyễn Ngọc Đ đang tổ chức đánh bạc (chơi tài xỉu) ăn thua bằng tiền, do Nguyễn Hoàng T và Nguyễn Thị Thúy O làm “Vĩ” với nhiệm vụ chung chi tiền cho những người tham gia đánh bạc. Tại nhà có khoảng 40 đối tượng tham gia nên tiến hành lập Biên bản và thu giữ tang vật liên quan.

Ngày 15/02/2024, Bộ phận nghiệp vụ Công an thành phố Bến Tre chuyển hồ sơ vụ việc đến Cơ quan điều tra Công an thành phố Bến Tre.

Quá trình nghiên cứu hồ sơ ban đầu của vụ Tổ chức đánh bạc và Đánh bạc trên để thực hiện chức năng kiểm sát, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Bến Tre nhận thấy: Công an thành phố Bến Tre chưa thực hiện đúng quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, Thông tư liên tịch số 01/2017, Thông tư liên tịch số 01/2021 như sau:

- Thứ nhất, về thời hạn tiếp nhận, phân công thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm:

Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Bến Tre xác định vụ việc có dấu hiệu tội phạm, tiến hành khám nghiệm hiện trường ngày 14/12/2023. Ngày 15/12/2023, Công an thành phố Bến Tre đã làm việc được các đối tượng tham gia đánh bạc, các đối tượng thừa nhận đã tham gia đánh bạc với số tiền dùng vào việc đánh bạc cũng như thu giữ tiền trên người của 18 người tham gia chơi tài xỉu tại Khu phố 2, phường Phú Tân, thành phố Bến Tre với tổng số tiền 48.275.000 đồng (trên 05 triệu đồng). Đây là vụ đánh bạc thuộc trường hợp nhiều người đánh bạc với nhau, có dấu hiệu của Tội Đánh bạc theo Khoản 1, Điều 321 Bộ luật Hình sự và có dấu hiệu của Tội Tổ chức đánh bạc theo điểm a, b, Khoản 1, Điều 322 Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, khi lập biên bản Công an thành phố Bến Tre không lập biên bản theo các mẫu số 01 và 69 được ban hành kèm theo Thông tư số 119/2021/TT-BCA ngày 08/12/2021 của Bộ Công an quy định biểu mẫu, giấy tờ, sổ sách về điều tra hình sự để xác minh giải quyết theo trình tự Tố tụng hình sự mà lại lập Biên bản làm việc theo mẫu số 02 được ban hành kèm theo Nghị định số 118/2021/NĐ-CP của Chính Phủ để giải quyết theo thủ tục hành chính là vi phạm nghiêm trọng khoản 1 Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự và vi phạm khoản 1 Điều 9 Thông tư liên tịch 01/2017/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN&PTNT-VKSNDTC. Ngày 15/12/2023 các đối tượng tham gia đánh bạc đã khai dùng tiền vào việc đánh bạc tổng cộng 48.275.000 đồng. Tại thời điểm này Cơ quan điều tra Công an thành phố Bến Tre phải thụ lý nguồn tin hoặc khởi tố vụ án hình sự nhưng lại tiến hành xác minh theo trình tự hành chính kéo dài đến 60 ngày dẫn đến không kịp tiến hành các bước xác minh, củng cố tài liệu chứng cứ theo thủ tục Tố tụng hình sự để khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với các đối tượng tổ chức đánh bạc và tham gia đánh bạc (tính đến ngày 15/02/2024 là ngày ra quyết định chuyển hồ sơ có dấu hiệu tội phạm cho Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Bến Tre, trễ 60 ngày).

Khoản 1 Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự quy định:

“Khi cơ quan, tổ chức, cá nhân trực tiếp tố giác, báo tin về tội phạm, kiến nghị khởi tố thì Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra có thẩm quyền quy định tại khoản 2 Điều 145 của Bộ luật này phải lập biên bản tiếp nhận và ghi vào sổ tiếp nhận; có thể ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh việc tiếp nhận.

Trường hợp tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố gửi qua dịch vụ bưu chính, điện thoại hoặc qua phương tiện thông tin khác thì ghi vào sổ tiếp nhận”.

Khoản 1 Điều 9 Thông tư liên tịch 01/2017 quy định:

“1. Trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thuộc thẩm quyền giải quyết, Thủ trưởng Cơ quan điều tra trực tiếp tổ chức, chỉ đạo, phân công Điều tra viên, Cán bộ điều tra thuộc quyền thụ lý, giải quyết hoặc ra Quyết định phân công Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra tổ chức, chỉ đạo thụ lý, giải quyết và thông báo bằng văn bản cho Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền.

Đối với tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố sau khi tiếp nhận đã rõ về dấu hiệu của tội phạm, đủ căn cứ để khởi tố vụ án hình sự thì Cơ quan điều tra ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự và thực hiện trình tự, thủ tục theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, không phải ra Quyết định phân công giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố”.

Thứ hai, vi phạm về thu giữ vật chứng

- Cán bộ điều tra thu giữ vật chứng nhưng không được Điều tra viên xác lập chuyển hóa thành tư cách tiến hành thủ tục tố tụng để xác lập chứng cứ (niêm phong) (vi phạm Điều 6, Nghị định 127/2017/NĐ-CP).

- Điều tra viên thu giữ vật chứng không tiến hành niêm phong, không mô tả đầy đủ số lượng, chủng loại, tình trạng và các đặc điểm khác (vi phạm Điều 5 Nghị định 127/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017 quy định chi tiết việc niêm phong, mở niêm phong vật chứng và Điều 105 Bộ luật Tố tụng Hình sự).

Điều 5, 6 Nghị định 127/2017/NĐ-CP quy định:

“Điều 5. Vật chứng cần niêm phong và vật chứng không cần niêm phong

Mọi vật chứng sau khi thu thập phải được niêm phong, trừ các trường hợp sau:

1. Vật chứng là động vật, thực vật sống.

2. Vật chứng là tài liệu được đưa vào hồ sơ vụ án.

3. Vật chứng thuộc loại mau hỏng hoặc khó bảo quản.

4. Những vật chứng khác mà cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng xét thấy không cần thiết phải niêm phong.

Điều 6. Người tổ chức thực hiện niêm phong, mở niêm phong vật chứng

1. Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng cơ quan điều tra, điều tra viên.

2. Cấp trưởng, cấp phó, cán bộ điều tra của các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.

3. Người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật đang thụ lý vụ án trong giai đoạn truy tố, xét xử, thi hành án.”

Điều 105 Bộ luật Tố tụng Hình sự quy định về thu thập vật chứng:

“Vật chứng phải được thu thập kịp thời, đầy đủ, mô tả đúng thực trạng vào biên bản và đưa vào hồ sơ vụ án. Trường hợp vật chứng không thể đưa vào hồ sơ vụ án thì phải chụp ảnh, có thể ghi hình để đưa vào hồ sơ vụ án. Vật chứng phải được niêm phong, bảo quản theo quy định của pháp luật.”

Thứ ba, về phân loại nguồn tin

Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Bến Tre phân loại nguồn tin là kiến nghị khởi tố là không đúng quy định tại Khoản 3, Điều 144 Bộ luật Tố tụng hình sự.

Khoản 3, Điều 144 Bộ luật Tố tụng hình sự quy định:

“Kiến nghị khởi tố là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiến nghị bằng văn bản và gửi kèm theo chứng cứ, tài liệu liên quan cho Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát có thẩm quyền xem xét, xử lý vụ việc có dấu hiệu tội phạm”.

Theo quy định pháp luật hiện hành Công an xã, phường, các lực lượng trong Công an nhân dân không có chức năng kiến nghị khởi tố.

Ngoài ra, về trình tự thủ tục có mâu thuẫn như sau:

1/ Trong biên bản làm việc ban đầu thể hiện việc thu giữ tiền, tang vật liên quan đến việc đánh bạc tại hiện trường (nhà Số 130A2, Khu phố 2, phường Phú Tân, thành phố Bến Tre), tuy nhiên trong hồ sơ khi ghi nhận việc này thể hiện bằng biên bản tạm giữ tiền, tang vật này địa điểm tại Công an thành phố Bến Tre. Đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Bến Tre khắc phục tình tiết này.

2/ Vật chứng một số đối tượng khai có thu nhưng biên bản tạm giữ không thể hiện hoặc không có biên bản tạm giữ như: sim 0978.101.747 của Phan Thị Như Hiếu không thể hiện trong biên bản tạm giữ; số tiền 5.700.000 đồng của Nguyễn Văn Hùng và số tiền 1.500.000 đồng của Nguyễn Văn Đông không có biên bản tạm giữ trong hồ sơ vụ án.

3/ Đỗ Thanh Thúy khai tạm giữ 1.150.000 đồng nhưng biên bản thể hiện tạm giữ 1.500.000 đồng.

4/ Một số biên bản tạm giữ không thể hiện các vật chứng này thu ở đâu gây khó khăn cho hoạt động chứng minh số tiền dùng vào đánh bạc của những người tham gia đánh bạc.

5/ Nội dung Biên bản làm việc có ghi “Đội Cảnh sát hình sự Công an thành phố Bến Tre phối hợp với Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh và Công an phường Phú Tân” tuy nhiên phần đầu biên bản không có tên các lực lượng này trong thành phần tham gia, cuối biên bản không có chữ ký.

Thời gian qua Viện kiểm sát nhân dân thành phố Bến Tre đã kiến nghị đối với Cơ quan điều tra Công an thành phố Bến Tre về việc Công an xã, phường đã vi phạm trình tự thủ tục tố tụng về thời gian đối với một vài vụ việc. Tuy nhiên tình trạng này vẫn còn xảy ra cụ thể: trong quá trình Thực hành quyền công tố kiểm sát việc thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Bến Tre còn phát hiện một số trường hợp vi phạm về thủ tục tiếp nhận nguồn tin về thời gian, vi phạm Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự, Điều 1 Thông tư liên tịch 01/2021/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN&PTNT-VKSNDTC như sau:

- Vụ Làm nhục người khác, xảy ra tại Phường 8, thành phố Bến Tre: Ngày 17/11/2023, bị hại gửi đơn tố giác đến Công an Phường 8, thành phố Bến Tre, nhưng đến ngày 18/12/2023 Công an Phường 8 mới chuyển hồ sơ vụ việc đến Công an thành phố Bến Tre để thụ lý, giải quyết nguồn tin (trễ 24 ngày).

- Vụ Trộm cắp tài sản, xảy ra ngày 03/01/2024 tại Phường 8, thành phố Bến Tre, bị hại Hồ Thị S: Ngày 03/01/2024, Công an Phường 8, thành phố Bến Tre đã tiếp nhận nguồn tin, nhưng đến ngày 24/01/2024 Công an Phường 8 mới chuyển hồ sơ vụ việc đến Công an thành phố Bến Tre để thụ lý, giải quyết nguồn tin (trễ 14 ngày).

- Vụ Trộm cắp tài sản, xảy ra ngày 26/01/2024 tại xã Phú Hưng, thành phố Bến Tre, bị hại Lê Hồng H: Ngày 27/01/2024, Công an xã Phú Hưng lập biên bản tiếp nhận nguồn tin về tội phạm. Tài sản bị mất trộm có giá trị trên 500.000.000 đồng, có dấu hiệu tội Trộm cắp tài sản theo quy định tại Khoản 4, Điều 173 Bộ luật Hình sự (là tội rất nghiêm trọng), thuộc trường hợp Công an cấp xã phải chuyển hồ sơ cho Cơ quan điều tra trong thời hạn 24 giờ, nhưng đến ngày 01/02/2024 mới chuyển hồ sơ cho Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Bến Tre (trễ 04 ngày).

- Vụ Cố ý gây thương tích, xảy ra ngày 07/01/2024, tại phường An Hội, thành phố Bến Tre: ngày 08/01/2024 Công an phường An Hội tiếp nhận nguồn tin tội phạm của anh Nguyễn Văn N về sự việc Cố ý gây thương tích có sử dụng hung khí đã có dấu hiệu tội phạm Cố ý gây thương tích nhưng Công an phường An Hội không lập Biên bản tiếp nhận nguồn tin về tội phạm theo Mẫu số 01 ban hành kèm theo Thông tư số 119/2021/TT-BCA ngày 08/12/2021 của Bộ Công an quy định biểu mẫu, giấy tờ, sổ sách về điều tra hình sự để xác minh giải quyết theo trình tự Tố tụng hình sự mà lại lập Biên bản sự việc để giải quyết theo thủ tục hành chính. Hơn nữa, sau khi tiếp nhận đến ngày 06/02/2024 Công an phường An Hội mới chuyển hồ sơ vụ việc hành chính đến Công an thành phố Bến Tre (trễ 22 ngày) là vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự; Điều 1 Thông tư liên tịch 01/2021.

- Vụ Cố ý gây thương tích, xảy ra ngày 18/12/2023 tại Khu phố 1, Phường An Hội thành phố Bến Tre: ngày 18/12/2023 Công an phường An Hội tiếp nhận nguồn tin tội phạm của anh Võ Nguyễn Khánh V về sự việc Cố ý gây thương tích có sử dụng hung khí đã có dấu hiệu tội phạm Cố ý gây thương tích và Cố ý làm hư hỏng tài sản nhưng Công an phường An Hội không lập Biên bản tiếp nhận nguồn tin về tội phạm theo Mẫu số 01 ban hành kèm theo Thông tư số 119/2021/TT-BCA ngày 08/12/2021 của Bộ Công an quy định biểu mẫu, giấy tờ, sổ sách về điều tra hình sự để xác minh giải quyết theo trình tự Tố tụng hình sự mà lại lập Biên bản sự việc để giải quyết theo thủ tục hành chính. Hơn nữa, sau khi tiếp nhận đến ngày 19/02/2024 Công an phường An Hội mới chuyển hồ sơ vụ việc hành chính đến Công an thành phố Bến Tre (trễ 56 ngày) là vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự; Điều 1 Thông tư liên tịch 01/2021. Do Công an phường An Hội chuyển trễ nên không kịp thời kiểm tra tổn thương bên trong của thương tích gây khó khăn cho việc giám định thương tích sau này.

Điều 1 Thông tư liên tịch 01/2021 quy định:

“Điều 1. Sửa đổi, bổ sung khoản 5 Điều 8 Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNNPTNT-VKSNDTC ngày 29 tháng 12 năm 2017 quy định việc phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong việc thực hiện một số quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 về tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố như sau:

“5. Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an, Trạm Công an khi tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm thì thực hiện như sau:

a) Đối với tố giác, tin báo về hành vi phạm tội quả tang; tố giác, tin báo về hành vi phạm tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng … thì Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an lập biên bản tiếp nhận, báo ngay bằng các hình thức liên lạc nhanh nhất cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền… chuyển tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền trong thời hạn không quá 24 giờ kể từ khi tiếp nhận…

b) Đối với tố giác, tin báo về tội phạm không thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản này thì Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an lập biên bản tiếp nhận, ... Thời hạn kể từ khi tiếp nhận đến khi chuyển tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền không quá 07 ngày…”

  Để bảo đảm việc tiếp nhận, thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm được thực hiện theo đúng quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân thành phố Bến Tre: Kiến nghị Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Bến Tre thực hiện biện pháp sau đây để khắc phục kịp thời vi phạm nêu trên:

- Tổ chức kiểm điểm, rút kinh nghiệm, khắc phục đối với các vi phạm nêu trên của Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Bến Tre.

- Tiến hành khắc phục ngay vi phạm về việc Công an xã, phường còn để xảy ra vi phạm về thủ tục tiếp nhận nguồn tin về thời gian và các vấn đề liên quan.

- Tiếp tục chỉ đạo Công an các xã, phường trên địa bàn thành phố Bến Tre thực hiện nghiêm quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015; Thông tư liên tịch số 01/2017 và Thông tư liên tịch số 01/2021 nhằm đảm bảo việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm được kịp thời, khách quan, toàn diện theo đúng quy định của pháp luật.

Từ những vi phạm trên, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân thành phố Bến Tre đã ban hành kiến nghị yêu cầu Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố Bến Tre tiến hành các biện pháp khắc phục kịp thời những vi phạm đã được Viện kiểm sát chỉ ra trong kiến nghị. Từ đó, đảm bảo việc pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất, nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, đồng thời góp phần đảm bảo thực hiện đạt và vượt các chỉ tiêu công tác mà Quốc hội và Ngành đã giao./.

Ngọc Điệp - VKSND thành phố Bến Tre