Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thi hành án dân sự năm 2014 (Luật THADS năm 2014) có hiệu lực từ ngày 1/7/2015. Việc áp dụng pháp luật trong thực tiễn không tránh khỏi những khó khăn, vướng mắc, dẫn tới việc áp dụng pháp luật tùy tiện, không thống nhất. Sau đây là một nội dung cụ thể, rất dễ xảy ra trong việc áp dụng pháp luật không thống nhất được quy định tại điểm c khoản 1 Điều 44a và điểm b khoản 1 Điều 48 Luật THADS năm 2014, trong khi đang chờ đợi văn bản hướng dẫn cụ thể, mời các đồng chí cùng nghiên cứu và cho ý kiến đóng góp hai quy định như sau:

Trước ngày 1/7/2015 (ngày luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thi hành án dân sự năm 2014) Cơ quan thi hành án dân sự ra quyết định hoãn thi hành án dân sự đối với các trường hợp thuộc điểm c khoản 1 Điều 48 Luật THADS năm 2008 (người phải thi hành án nộp Ngân sách Nhà nước không có tài sản…)

Từ ngày luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thi hành án dân sự năm 2014 có hiệu lực, căn cứ vào biên bản xác minh điều kiện thi hành án hiện tại cho thấy là người phải thi hành án bỏ địa phương, hiện nay không xác định được nơi cư trú và không có tài sản gì ở nơi cư trú cũ, Cơ quan thi hành án dân sự ra quyết định “Về việc chưa có điều kiện thi hành án”, áp dụng điểm c khoản 1 Điều 37 (thu hồi quyết định về thi hành án) và áp dụng điểm c khoản 1 Điều 44a Luật THADS năm 2014:

“ Căn cứ kết quả xác minh điều kiện thi hành án, Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự ra quyết định về việc chưa có điều kiện thi hành án khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) …;

b) …;

c) Chưa xác định được địa chỉ, nơi cư trú của người phải thi hành án, người chưa thành niên được giao cho người khác nuôi dưỡng”.

Bên cạnh đó, tại điểm b khoản 1 Điều 48 quy định về hoãn thi hành án cũng quy định:

“ 1. Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự ra quyết định hoãn thi hành án trong trường hợp sau đây:

a) …

b) Chưa xác định được địa chỉ của người phải thi hành án hoặc vì lý do chính đáng khác mà người phải thi hành án không thể tự mình thực hiện nghĩa vụ theo bản án, quyết định;

c)…”

Qua nghiên cứu thấy rằng quy định tại điểm c khoản 1 Điều 44a và điểm b khoản 1 Điều 48 có phần trùng lắp nhau (đều chưa xác định địa chỉ của người phải thi hành án) thì cơ quan thi hành án dân sự ra quyết định “Về việc chưa có điều kiện thi hành án” hay giữ nguyên “Quyết định hoãn thi hành án” ?.

Có quan điểm cho rằng: vấn đề chưa xác định được địa chỉ của người phải thi hành án là có sự trùng nhau ở hai điều luật (điểm c khoản 1 Điều 44a và điểm b khoản 1 Điều 48 của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật thi hành án dân sự). Tuy nhiên, điều kiện đi kèm của hai trường hợp này là khác nhau.

- Đối với quy định tại điểm c khoản 1 Điều 44a chỉ quy định cho một trường hợp duy nhất đó là: chưa xác định được địa chỉ, nơi cư trú của người phải thi hành án, nhưng người phải thi hành án này có nghĩa vụ phải thi hành án là giao “người chưa thành niên” cho người khác (người được thi hành án) trực tiếp nuôi dưỡng. Có nghĩa là, người phải thi hành án hiện đang trực tiếp quản lý “người chưa thành niên” nhưng không có quyền nuôi dưỡng, họ phải giao đối tượng này cho người có quyền nuôi dưỡng, nhưng chưa xác định được địa chỉ, nơi cư trú của người phải thi hành án và người chưa thành niên là đối tượng phải giao cho người khác nuôi dưỡng và chỉ duy nhất khi gặp trường hợp này thì căn cứ điểm c khoản 1 Điều 44a ban hành Quyết định về việc chưa có điều kiện thi hành án. Một vấn đề đáng lưu ý để phân biệt với quy định tại điểm b khoản 1 Điều 48 đó là: nghĩa vụ thi hành án trong trường hợp này chỉ duy nhất là “nghĩa vụ giao người chưa thành niên” cho người khác nuôi dưỡng.

- Còn vấn đề chưa xác định địa chỉ của người phải được quy định tại vế đầu của điểm b khoản 1 Điều 48 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự được áp dụng cho tất cả các trường hợp còn lại chẳng hạn như: người phải thi hành án có nghĩa vụ trả tiền, nghĩa vụ nộp tiền, trả tài sản, phải di dời tài sản, phải công khai xin lỗi…

Như vậy, nếu phân tích và áp dụng hai quy định trên như vừa nêu có hợp lý không? Mời các đồng chí cùng thảo luận góp ý kiến.

Phòng kiểm sát thi hành án dân sự