Theo quy định tại Điều 148 BLTTHS thì sau khi hết thời hạn quy định tại Điều 147 BLTTHS thì Cơ quan có thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố khi thuộc một trong các trường hợp gồm: thứ nhất, đã trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng chưa có kết quả; thứ hai, đã yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa có kết quả. Như vậy, quá trình giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố của Cơ quan điều tra, Cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra và cơ quan khác có thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố (gọi tắt là Cơ quan điều tra) sẽ bị gián đoạn (tạm đình chỉ) khi rơi vào hai trường hợp trên. Khi lý do tạm đình chỉ không còn thì cơ quan có thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố sẽ tiến hành phục hồi việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo quy định tại Điều 149 BLTTHS, Thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố tiếp không quá 01 tháng kể từ ngày ra quyết định phục hồi.

Tuy nhiên, BLTTHS và các văn bản hướng dẫn không quy định cụ thể số lần tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố (gọi tắt là tin báo) nên trong thực tiễn áp dụng pháp luật, Cơ quan điều tra có thể tạm đình chỉ nhiều lần nếu rơi vào một trong hai trường hợp quy định tại Điều 148 BLTTHS. Chẳng hạn, khi hết thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và Cơ quan điều tra đã ra quyết định trưng cầu giám định theo Điều 205 BLTTHS hoặc đã ra văn bản yêu cầu định giá tài sản theo Điều 215 BLTTHS mà chưa có kết quả giám định hoặc kết quả định giá thì Cơ quan điều tra sẽ tạm đình chỉ việc giải quyết tin báo theo Điều 148 BLTTHS. Sau khi có kết quả giám định hoặc kết quả định giá thì Cơ quan điều tra sẽ phục hồi việc giải quyết tin báo, thời hạn giải quyết tiếp theo là không quá 01 tháng kể từ ngày ra quyết định phục hồi. Khi hết thời hạn 01 tháng kể từ ngày ra quyết định phục hồi việc giải quyết tin báo thì Cơ quan điều tra phải ra quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nếu không còn lý do tạm đình chỉ. Tuy nhiên, nếu hết thời gian giải quyết trên mà tiếp tục phát sinh căn cứ tạm đình chỉ tại Điều 148 BLTTHS - ví dụ: trưng cầu giám định lại (Điều 211 BLTTHS), giám định bổ sung (Điều 210 BLTTHS), yêu cầu định giá lại (Điều 218 BLTTHS) hoặc đã yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa có kết quả thì Cơ quan điều tra lại tiếp tục tạm đình chỉ tin báo. Như vậy, việc tạm đình chỉ tin báo là không giới hạn số lần dẫn đến thời hạn giải quyết tin báo cũng kéo dài. Những căn cứ tạm đình chỉ tin báo theo quy định tại Điều 148 BLTTHS là mang tính khách quan, do đó, nếu rơi vào những căn cứ trên thì việc giải quyết tin báo buộc phải gián đoạn; tuy nhiên, Cơ quan điều tra cũng lạm dụng những căn cứ này để kéo dài việc giải quyết tin báo dẫn đến việc giải quyết tin báo kéo dài, đồng thời không tôn trọng nguyên tắc suy đoán vô tội theo Điều 13 BLTTHS “Khi không đủ và không thể làm sáng tỏ căn cứ để buộc tội, kết tội theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định thì cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải kết luận người bị buộc tội không có tội” ảnh hưởng đến quyền lợi của người bị tố giác. Do đó, Viện kiểm sát cần nâng cao hơn nữa vai trò thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố để hạn chế việc Cơ quan điều tra lạm dụng quy định trên gây kéo dài thời hạn giải quyết tin báo, bảo vệ tốt hơn nữa quyền lợi của những người tham gia tố tụng./.

Nguyễn Văn Khánh – Viện KSND huyện Ba Tri