Theo Điều 44 Xác minh điều kiện thi hành án Luật THADS sửa đổi, bổ sung năm 2014 quy định:

“1. Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày hết thời hạn tự nguyện thi hành án mà người phải thi hành án không tự nguyện thi hành thì Chấp hành viên tiến hành xác minh; trường hợp thi hành quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời thì phải tiến hành xác minh ngay.

Người phải thi hành án phải kê khai trung thực, cung cấp đầy đủ thông tin về tài sản, thu nhập, điều kiện thi hành án với cơ quan thi hành án dân sự và phải chịu trách nhiệm về việc kê khai của mình.

4. Khi xác minh điều kiện thi hành án, Chấp hành viên có trách nhiệm sau đây:

….

b) Xác minh cụ thể tài sản, thu nhập, các điều kiện khác để thi hành án; đối với tài sản phải đăng ký quyền sở hữu, sử dụng hoặc đăng ký giao dịch bảo đảm thì còn phải xác minh tại cơ quan có chức năng đăng ký tài sản, giao dịch đó”

Công tác xác minh điều kiện thi hành án dân sự là một trong những công tác quan trọng của ngành thi hành án dân sự. Bởi từ kết quả xác minh này là có sở cho việc tiến hành các hoạt động tiếp theo. Nếu có điều kiện thi hành án mà không tự nguyện thi hành án thì sẽ khảo sát tài sản, ra quyết định cưỡng chế kê biên, bán đấu giá… Nếu không có điều kiện thi hành án thì ra quyết định chưa có điều kiện thi hành án.

Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người được thi hành án, Luật THADS sửa đổi bổ sung năm 2014 còn quy định tại Điều 44 như sau:

“2. Trường hợp người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành án thì ít nhất 06 tháng một lần, Chấp hành viên phải xác minh điều kiện thi hành án; trường hợp người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành án là người đang chấp hành hình phạt tù mà thời gian chấp hành hình phạt tù còn lại từ 02 năm trở lên hoặc không xác định được địa chỉ, nơi cư trú mới của người phải thi hành án thì thời hạn xác minh ít nhất 01 năm một lần. Sau hai lần xác minh mà người phải thi hành án vẫn chưa có điều kiện thi hành án thì cơ quan thi hành án dân sự phải thông báo bằng văn bản cho người được thi hành án về kết quả xác minh. Việc xác minh lại được tiến hành khi có thông tin mới về điều kiện thi hành án của người phải thi hành án.”

Việc xác minh điều kiện thi hành án chính xác, đầy đủ và đúng quy định sẽ tạo thuận lợi cho việc thi hành án, đảm bảo cho bản án được thi hành đầy đủ, bảo vệ quyền lợi cho người được thi hành án. Do vậy, Viện kiểm sát cũng cần thực hiện tốt công tác kiểm sát đối với việc xác minh điều kiện thi hành án nhằm đảm bảo việc xác minh của Chấp hành viên được đầy đủ, đúng quy định.

Qua thực tiễn công tác kiểm sát xác minh điều kiện thi hành án nhận thấy việc xác minh điều kiện thi hành án còn nhiều vi phạm. Như Chấp hành viên thực hiện xác minh điều kiện thi hành án chưa làm rõ điều kiện gia đình, hoàn cảnh kinh tế của người phải thi hành án, nội dung biên bản xác minh có nhiều trường hợp còn sơ sài chưa thể hiện đầy đủ kết quả xác minh (cụ thể như năm 2017, Phòng 11 – Viện KSND tỉnh phát hiện Chấp hành viên không xác minh tiền lưu ký trong trường hợp người phải thi hành án đang chấp hành hình phạt tù và xác minh không đầy đủ việc chưa có điều kiện thi hành án theo quy định các Điều 44, 44a Luật THADS sửa đổi, bổ sung năm 2014; Điều 9 Nghị định 62/NĐ-CP ngày 18/7/2015: 03 trường hợp. Đã ban hành Kiến nghị yêu cầu thu hồi 03 quyết định chưa có điều kiện thi hành án, tiếp tục tổ chức thi hành án. Kiến nghị được chấp nhận).

Những vi phạm dẫn đến hậu quả là Cơ quan thi hành án dân sự ra quyết định chưa có điều kiện thi hành đối với người phải thi hành án, không có căn cứ, thiếu cơ sơ phải tiến hành xác minh lại và phải lập lại thủ tục thi hành án (ra quyết định thu hồi quyết định chưa có điều kiện thi hành án, ban hành quyết định tiếp tục thi hành án…) làm cho quá trình thi hành án bị kéo dài, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người được thi hành án. Từ đó, nhằm thực hiện tốt chức năng kiểm sát việc xác minh điều kiện thi hành án Viện kiểm sát cần làm tốt một số công việc như sau:

Kiểm sát viên làm công tác kiểm sát thi hành án dân sự cần tiến hành kiểm sát chặt chẽ đối với những hồ sơ Cơ quan thi hành án xác định chưa đủ điều kiện thi hành án.

Kiểm sát viên phải tiến hành xác minh lại điều kiện thi hành án đối với người phải thi hành án khi phát hiện những hồ sơ có dấu hiệu vi phạm.
Khi phát hiện có vi phạm về xác minh điều kiện thi hành án, Viện kiểm sát cần thực hiện việc kiến nghị hoặc kháng nghị nhằm yêu cầu Cơ quan thi hành án khắc phục ngay vi phạm và xác minh đầy đủ, toàn diện điều kiện thi hành án và phân loại có căn cứ việc thi hành án.

Năm 2017, Viện KSND hai cấp tiến hành xác minh 377/2.722 việc án chưa có điều kiện thi hành (đạt tỷ lệ 13,9%). Vượt chỉ tiêu Vụ 11 đề ra 8,9%; lập hồ sơ kiểm sát đối với các việc thi hành án được phân loại không có điều kiện thi hành án: 2.722 việc (đạt 100%). Năm 2018, Viện KSND hai cấp phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu trong đó có chỉ tiêu: trực tiếp xác minh ít nhất từ 5%, lập hồ sơ kiểm sát 100% đối với các việc thi hành án được phân loại không có điều kiện thi hành./.

Thiên Hương – Phòng 11 VKSND tỉnh Bến Tre