Qua mạng Internet, A biết được chị B đang có nhu cầu bán chiếc xe mô tô nhãn hiệu Honda, loại SH Mode với giá 35.000.000 đồng, nên A nảy sinh ý định chiếm đoạt chiếc xe này. Để thực hiện ý định, A gọi điện thoại cho chị B giả vờ thỏa thuận giá cả và đề nghị được xem xe nhằm tiếp cận xe để tìm cơ hội chiếm đoạt. Do tin tưởng A mua xe thật nên B hẹn gặp trực tiếp trao đổi việc mua bán. A đi xe buýt đến điểm hẹn gặp chị B.Sau khi kiểm tra xe, A đề nghị được chạy xe thử với ý định chị B cho chạy thử xe một mình thì A sẽ lấy xe chạy đi luôn. Nhưng khi chạy thử xe, chị B vẫn ngồi trên xe nên A không thực hiện được ý định. A tiếp tục đề nghị để A chở chị B đến Ngân hàng rút tiền nhằm tìm cơ hội khác để chiếm đoạt xe. Trên đường đi, chị B kêu A ghé vào Phòng công chứng để photo, công chứng Giấy chứng minh nhân dân thì A đồng ý nhưng khi đến trước cửa Phòng Công chứng, A điều khiển xe lên vĩa hè để vào Phòng công chứng, thì xe bị trượt bánh do dốc vĩa hè cao nên chị B xuống xe đứng dưới lộ cho A một mình điều khiển xe lên vĩa hè dễ hơn. Thấy vậy, A lập tức tăng ga lái xe lên vĩa hè rồi nhanh chóng lái xe xuống đường nhựa chiếm đoạt xe của chị B tẩu thoát. Khi thấy A tăng ga lái xe bỏ chạy, chị B biết bị A chiếm đoạt xe nên cố gắng chạy theo để lôi giữ xe lại nhưng không kịp.

Qua tình huống trên, hiện nay xuất hiện 03 quan điểm về xác định tội danh đối với A. Cụ thể:

- Quan điểm 1: A phạm tội “Cướp giật tài sản”. Bởi vì, mặc dù ban đầu A có ý thức và hành vi nhằm mục đích lừa lấy xe của chị B. Nhưng khi chạy thử xe thì chị B vẫn ngồi trên xe nên A không thực hiện được hành vi chiếm đoạt như dự tính. Xem như hành vi lừa đảo đã chấm dứt. Việc chị B đề nghị ghé phòng công chứng và xe không lên được dốc vĩa hè là nằm ngoài dự tính của A, tức đây không phải là hành vi gian dối của A lừa chị B để chiếm đoạt xe. Khi chị B bước xuống lộ rời khỏi xe, thì xe vẫn nằm trong phạm vi kiểm soát của chị B. Khi đó, A đã thực hiện hành vi công khai, nhanh chóng chiếm đoạt chiếc xe của chị B và nhanh chóng tẩu thoát. Do đó, hành vi của A đã thỏa mãn dấu hiệu cấu thành của tội “Cướp giật tài sản”.

- Quan điểm 2: A phạm tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản”. A đã lợi dụng lúc chị B rời khỏi xe, đứng dưới lộ, còn A ngồi trên xe đã nhanh chóng điều khiển xe chạy đi để chiếm đoạt. Hành vi của A đã lợi dụng tình thế trở ngại khách quan của chị B và công khai chiếm đoạt chiếc xe ngay trước mặt chị B, nên hành vi của A đã thỏa mãn dấu hiệu của tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản”.

- Quan điểm 3: A phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Ngay từ ban đầu ý thức của A là mong muốn chiếm đoạt chiếc xe này bằng thủ đoạn giao dịch mua bán để tiếp cận xe nhằm tìm cơ hội chiếm đoạt. Mặc dù, A không thực hiện được hành vi như dự tính là chạy thử xe rồi chiếm đoạt luôn, nhưng A vẫn chưa từ bỏ ý định chiếm đoạt xe của chị B. Còn chị B hoàn toàn tin tưởng A có thành ý mua chiếc xe này, nên chị B mới giao xe cho A điều khiển. Do chị B vẫn ngồi trên xe nên A không có cơ hội để chiếm đoạt. Việc chị B rời khỏi xe để A điều khiển lên vĩa hè và chạy vào phòng công chứng không do A tạo ra nhưng ý thức xuyên suốt của A vẫn là tìm cơ hội cách ly chị B khỏi xe để chiếm đoạt. Do đó, A đã lợi dụng cơ hội này để chiếm đoạt xe của chị B. Khi chị B rời khỏi xe là đã giao xe hoàn toàn cho A, dù chỉ là để A dễ điều khiển xe lên vĩa hè và chạy vào phòng công chứng cách đó 03 m, nhưng đó vẫn là sự giao xe của chị B cho A. Và A đã lợi dụng cơ hội này để chiếm đoạt xe như dự tính. Hành vi lúc chiếm đoạt xe của A là công khai, nhưng chính do chị B đã giao xe nên A mới thực hiện được. Như vậy, A đã có thủ đoạn gian dối làm cho chị B tin tưởng nên đã giao xe cho A điều khiển và A đã chiếm đoạt chiếc xe này, nên hành vi của A đã phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Với 03 quan điểm trên, tôi đồng tình với quan điểm thứ 3, vì chị B đã có sự giao tài sản cho A, mặc dù, việc giao tài sản chỉ trong thời gian ngắn ngủi, nhưng A đã lợi dụng được cơ hội này để chiếm đoạt. Mặc dù, A thực hiện hành vi chiếm đoạt một cách manh động, công khai nhưng hành vi này diễn ra sau khi đã được giao tài sản. Tức là, A đã có thủ đoạn gian dối (giả bộ mua xe để tiếp cận tài sản) để chị B tin tưởng giao tài sản (giao cho điều khiển xe) và khi có cơ hội A đã nhanh chóng lấy tài sản tẩu thoát. Diễn biến này thỏa mãn đầy đủ các yếu tố cấu thành của tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Đối với tội “Cướp giật tài sản” nhận thấy A hoàn toàn không có hành vi giành giật xe từ chị B và khi chị B phát hiện bị chiếm đoạt xe thì cũng không kịp đụng chạm, giành giật lại xe nên A không phạm tội vào loại tội này. A có lợi dụng tình thế trở ngại khách quan là chị B đang đứng dưới lộ còn A đang ngồi trên xe, nhưng vì xe là do chị B đã giao cho A trước đó, nên A không phạm tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản”.

Để việc nhận thức và xử lý tình huống đúng đắn rất mong quý bạn đọc chân tình góp ý quan điểm xác định tội danh đối với A.

Minh Hiếu – Viện KSND thành phố Bến Tre